Pompa ciepła gruntowa czy powietrzna – porównanie parametrów i kosztów

Zainteresowanie różnymi rodzajami pomp ciepła stale rośnie ze względu na niższe koszty ogrzewania, a także niezawodność i bezobsługowość takiej instalacji. W ostatnich latach szala popularności przechyliła się na stronę powietrznych pomp ciepła. Cena z montażem, znacznie niższa niż w przypadku pomp gruntowych, z pewnością odegrała w tej zmianie dużą rolę. Czy jednak zawsze właśnie ten wybór będzie najlepszy? Jeżeli decyzja o zakupie instalacji pompy ciepła została już podjęta, pozostaje pytanie: pompa ciepła gruntowa czy powietrzna?

Pompa ciepła powietrzna – charakterystyka

Źródłem ciepła w przypadku tego rodzaju pompy jest powietrze pobierane z zewnątrz i przekazywane do źródła górnego, które stanowi instalacja grzewcza. Dwa podstawowe rodzaje powietrznych pomp ciepła to pompa ciepła powietrze-powietrze i pompa powietrze-woda.

• Pompa ciepła powietrze-powietrze (klimatyzator) – pobiera ciepło z powietrza na zewnątrz budynku i transportuje je do jednostki wewnętrznej, ogrzewając bezpośrednio powietrze w pomieszczeniu. System wyposażony jest w jednostkę zewnętrzną (która dzięki pracy sprężarki, parownika i wentylatora pobiera ciepło z otoczenia) i wewnętrzną (nawiewną), wyposażoną w skraplacz i wentylator. Pompa, zależnie od potrzeby, chłodzi lub ogrzewa powietrze w domu.

Pompa ciepła powietrze-woda – podobnie jak w przypadku pozostałych pomp przekazywanie ciepła odbywa się w wyniku procesu parowania, sprężania, skraplania i rozprężania gazu. Ciepło pobierane jest z powietrza na zewnątrz i przekazywane za pomocą instalacji do górnego źródła, jakim jest system grzewczy budynku: grzejniki, ogrzewanie podłogowe, CWU. Nowoczesne pompy ciepła typu powietrze-woda, oprócz głównej funkcji podgrzewania wody użytkowej (CWU), mogą latem również chłodzić pomieszczenia.

Powietrzna pompa ciepła – cena

Rosnąca popularność powietrznych pomp ciepła wynika między innymi z niższych kosztów początkowych, jakie należy ponieść na uruchomienie całego systemu, w stosunku do instalacji pomp ciepła gruntowych. Powietrzne pompy ciepła to szybki montaż i minimalna ingerencja w dom oraz działkę. Cena całej instalacji pompy ciepła jest uzależniona od rodzaju urządzenia i osprzętu, mocy pompy oraz od czynników zewnętrznych mających wpływ na ilość pracy przy wykonaniu instalacji (nowo powstający budynek czy instalacja już w istniejącym domu, lokalizacja inwestycji etc.). Instalacja powietrznej pompy ciepła nie wymaga również uzyskiwania żadnych pozwoleń.

Gruntowa pompa ciepła – charakterystyka

Pompy gruntowe wykorzystują ciepło zgromadzone w głębszych warstwach ziemi. Pobierają, transportują i oddają ciepło do instalacji grzewczej. Ze względu na sposób instalacji pompy (kolektor pionowy lub poziomy), pompy gruntowe polecane są domów nowych lub dopiero w fazie projektu. Najlepiej współpracują z instalacją ogrzewania podłogowego, znacznie słabiej – z grzejnikami. Wymagają dużej ingerencji w działkę – odwierty pionowe (w głąb na kilkadziesiąt metrów dla pompy ciepła gruntowej pionowej) lub poziome (pompa ciepła gruntowa pozioma to tylko około półtora metra pod ziemią, ale za to na powierzchni kilkuset metrów kwadratowych). W domach z zagospodarowaną działką jest to praktycznie niewykonalne. Realizacja tego typu prac ziemnych wymaga również stosownych pozwoleń.

Pompa ciepła gruntowa – cena

Koszt samego urządzenia może być podobny do tego jak w przypadku pompy powietrznej, ale konieczność wykonania odwiertów przy pompie gruntowej to wydatek przewyższający cenę urządzenia, przez co pompa gruntowa może być nawet dwukrotnie droższa od powietrznej.

Pompa ciepła gruntowa czy powietrzna – obie mają zalety

Niezależnie od źródła ciepła (powietrze, grunt, woda) wszystkie pompy ciepła korzystają z odnawialnych źródeł energii, są więc rozwiązaniem chroniącym środowisko naturalne. To jednak nie koniec korzyści płynących z ich instalacji. Co jeszcze przemawia za posiadaniem pompy ciepła powietrznej lub gruntowej?

• Optymalizacja kosztów – niewielki koszt eksploatacji urządzenia, a przy połączeniu z instalacją fotowoltaiczną pompa ciepła staje się niemal bezkosztowa.
• Szybki zwrot inwestycji – w związku z relatywnie niewysokim kosztem początkowym mającym wpływ na znaczne obniżenie późniejszych rachunków za ogrzewanie (a w przypadku instalacji fotowoltaicznej również za prąd), czas zwrotu z inwestycji wynosi do kilku lat, zależnie od rodzaju instalacji.
• Łatwość instalacji – szybki i prosty montaż powietrznych pomp ciepła zajmuje od kilku godzin do kilku dni i jest łatwy do przeprowadzenia nawet w starym budownictwie.
• Bezobsługowość – obsługa urządzenia sprowadza się jedynie do odpowiednich ustawień pompy i ewentualnego ich korygowania.
• Bezpieczeństwo – nie ma konieczności instalowania czujników dymu, czadu etc. Tego typu zagrożenia w ogóle nie występują przy pompach ciepła.

Koszt instalacji pompy ciepła można obniżyć, korzystając z różnych form pomocy i dofinansowania (program Czyste Powietrze, ulga termomodernizacyjna, gminne fundusze pomocowe i inne).

Pompa ciepła powietrzna a gruntowa – przyszłość należy do powietrznych pomp ciepła?

Według obiegowej opinii gruntowe pompy ciepła były zdecydowanie bardziej wydajne od powietrznych. Przez ostatnie 10 lat wiele jednak uległo zmianie w tej materii. Według wyników badań przeprowadzonych przez Instytut Fraunhofera na działających urządzeniach, efektywność pomp gruntowych jest nadal większa od powietrznych, ale różnica zdecydowanie zmalała za sprawą dynamicznego rozwoju pomp powietrznych. Dla starszych budynków SCOP pomp wyniosło 2,6 a dla gruntowych 3,3. Dane są jednak z 2008 roku, a przez ostatnie 12 lat powietrzne pompy ciepła znacznie ewoluowały.

Czas pokaże, w jakim kierunku rozwinie się rynek pomp, ale już teraz wiadomo, że powietrzne pompy ciepła, dzięki ogromnemu wzrostowi sprzedaży przejęły rynek w znacznej części i w 2019 roku miały już 75% udział w rynku pomp ciepła do centralnego, wodnego ogrzewania pomieszczeń. Pompy gruntowe są w stagnacji i ich udział w ostatnich latach spadł do 23%.

Przeczytaj też >> Montaż pompy ciepła – najczęstsze błędy i jak ich uniknąć?